ГихтӀа
| Эвла | |
| ГихтIа | |
|---|---|
 | |
| 43°09′38″ къ. ш. 45°28′07″ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх | Росси |
| Регион | Нохчийчоь |
| КӀошт | Хьалха-Мартан |
| Истори а, географи а | |
| Йиллина | 1517 |
| Хьалхара цӀерш | 1944, 1957 шш. Благодатное[1] |
| Центран локхалла | 227[2] м |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | 5195[3] стаг (2010) |
| Къаьмнийн хӀоттам | нохчий |
| Динан хӀоттам | бусулбанаш |
| Официалан мотт | Нохчийн мотт, оьрсийн мотт |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Телефонан код | 87145[2] |
| Поштан индекс | 366511 |
| ОКАТО | 96234807001 |
| Картин тӀехь | |
 
|
|
ГихтIа[4] — Нохчийчоьнан Хьалха-Мартанан кӀоштан эвла йу.
Иза йу ГихтIин йуьртан меттиган административан центр[5].
Географи[бӀаьра нисйан | нисйан]
Эвла йу Гихта олучу хийистехь, Хьалха-Мартанан къилбаседа-малхбузехьа йу.
Уллера нах беха меттигаш: къилбаседа-малхбалехьа — ГӀулара а, Iалхан-Юрт а эвланаш йу, къилбаседа-малхбузехьа — Хьамби-Ирзу а, ШаӀми-Юрт а, ВаларгтӀе а эвланаш йу, къилбехьа — Роьшни-Чу эвла йу, къилба-малхбузехьа — Гихчу эвла йу, къилба-малхбалехьа — Хьалха-Марта гӀала йу, малхбузехьа — Котар-Юрт эвла йу, малхбалехьа — ГӀойтӀа эвла йу[6].
Истори[бӀаьра нисйан | нисйан]
Шира хан[бӀаьра нисйан | нисйан]
Н. И. Штанько цӀе йолучу Ӏилманчо бина белхашан тӀетоьвжача ГихтӀа лаьттачу меттахь нах беха ши эзар шо ду.
19-гӀа бӀаьшаре[бӀаьра нисйан | нисйан]
19-гӀачу бӀаьшарахь ГихтӀа Нохчийчоьнан йаккхийчаре цхьа эвла хилла. Кавказехь хиллачу тӀамехь доккха дакъа лецара цу эвлара наха. 1825-гӀа шарахь инарла Греков хьалха ваьла волуш эскар деар Жима Нохчийчоьчу. ГихтӀахь цара кхузахь дӀалечна вол ши обарг схьа ваьхча, йуртахоша лура вац аьла чӀагӀо йира. Амма цул тӀеха царски эскар гондах йола кӀотарш йаго боьла белира. ТӀаьххаре и ши гӀебартло обарг йуртара вакх вийзира гихтхойша. Гихтахь герз тухуш хьенахь царски эскар юкъара гӀалгӀи билгал бойлира[7]
1840-гӀа шарахь йуртан уллехь боккха тӀом хилара царски эскарица, инарла А. В. Галафеев хьалха а волуш. Эца отряд юкъахь М. Лермонтов вара. Цо цул тӀаьха цу латтарехь лаьцна ше гӀара йала стихотворени йаза йира[8].
Махкар даьхна хан[бӀаьра нисйан | нисйан]
1944 шарахь берриге нохчий махках баьхначу хенахь ГихтIа эвлан цӀе «Благодатное» аьлла хийцинера[1]. Нохч-ГІалгІайн АССР меттахӀоттиначу хенахь йуьртан тохарлера цӀе йуха меттахӀотта йира.
Бахархой[бӀаьра нисйан | нисйан]
Бахархой — 11744 леррана 2010 шарахь[9].
къаьмнийн хӀоттам (2002)[10]:
- нохчий — 9 644 стаг (99,5 %),
- оьрсий — 17 стаг (0,2 %),
- гӀалгӀай — 1 стаг (0,1 %),
- украинаш — 3 стаг (0,1 %).
Билгалдахарш[бӀаьра нисйан | нисйан]
- ↑ 1 2 Указ Президиума Верховного Совета РСФСР о переименовании некоторых сельских советов и населённых пунктов Грозненской области (см. документ №100)
- ↑ 1 2 Село Гехи / Чечня / Справка / СКФО (Северо-Кавказский федеральный округ) Архивйина 2011-09-09 — Wayback Machine
- ↑ 11. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений. Итоги Всероссийской переписи населения 2010. Том 1. Численность и размещение населения. Росстат (2012). ТӀекхочу дата: 2012 шеран 16 апрель. Архивйина 2012 шеран 1 июнехь
- ↑ Сулейманов А. Топонимия Чечни. Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006
- ↑ Гехинская сельский округ (сельсовет)* (Урус-Мартановский район) Архивйина 2012-02-09 — Wayback Machine
- ↑ Нохчийчоьн карта
- ↑ Волконский Н. А. .
- ↑ Валерик. hrono.info. ТӀекхочу дата: 2024 шеран 16 июнь.
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2010. Том 1. Численность и размещение населения. Росстат (2012). Архивйина 2012-04-18 — Wayback Machine
- ↑ .Этнокавказ. къаьмнийн хӀоттам Урус-Мартановского района по переписи 2002
 Хьалха-Мартанан кӀоштан нах беха меттигаш | |||
|---|---|---|---|
 | КӀоштан центр: Хьалха-Марта |  | |